ग्रामपंचायत वासनी खुर्द
वासनी खुर्द हे गाव महाराष्ट्राच्या विदर्भ प्रदेशातील अचलपूर तालुका, अमरावती जिल्हा येथे वसलेले एक शांत, सुंदर आणि प्रगतिशील गाव आहे. निसर्गरम्य परिसर, सुपीक जमीन आणि मेहनती शेतकरी यामुळे गावाची ओळख या भागात विशेष आहे. गावातील बहुसंख्य लोक शेती व संबंधित व्यवसायात कार्यरत असून सोयाबीन, कापूस, ज्वारी, गहू ही येथील प्रमुख पिके आहेत. गावात प्राथमिक शिक्षण, पिण्याचे पाणी, स्वच्छता, वीजपुरवठा, अंगणवाडी, रस्ते या मूलभूत सुविधा उपलब्ध आहेत. ग्रामपंचायत वासनी खुर्द विविध सरकारी योजना व विकासकामे वेळोवेळी नागरिकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी कटिबद्ध आहे. महिला बचतगट, युवक मंडळे आणि शेतकरी गट गावाच्या सामूहिक विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. गावात वर्षभर धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक उपक्रम उत्साहात पार पडतात. सण-उत्सवांमध्ये गावातील नागरिक एकदिलाने सहभागी होतात, ज्यातून गावाची एकता अधिक दृढ होते. गावातील शांत, सुरक्षित आणि मनमिळाऊ वातावरणामुळे येथे राहणाऱ्यांना आपल्या गावाची विशेष अभिमानाची भावना आहे. ग्रामपंचायत वासनी खुर्द हे “स्वच्छ, सुसंस्कृत व प्रगत गाव” निर्माण करण्याच्या ध्येयाने सातत्याने कार्यरत असून नागरिकांशी समन्वय साधून अनेक उपयुक्त उपक्रम राबवत आहे.
| घटक | एकूण | पुरुष | स्त्रिया |
|---|---|---|---|
| एकूण घरांची संख्या | 221 | – | – |
| एकूण लोकसंख्या | 885 | 450 | 435 |
| लहान मुले (0–6 व.) | 72 | 36 | 36 |
| अनुसूचित जात (SC) | 17 | 8 | 9 |
| अनुसूचित जमाती (ST) | 131 | 64 | 67 |
| साक्षरता दर | 85.85% | 91.79% | 79.70% |
| एकूण कामगार | 460 | 268 | 192 |
| मुख्य कामगार | 459 | – | – |
| अल्प कालावधीचे कामगार | 1 | 1 | 0 |
वासनी खुर्द गावात एकूण 221 घरे आहेत. एकूण लोकसंख्या 885 असून त्यात पुरुष 450 आणि स्त्रिया 435 आहेत. लहान मुलांची संख्या (0–6 वर्षे) 72 आहे आणि ती संतुलित पद्धतीने पुरुष व स्त्री दोन्हीकडे समान आहे (36:36), जे येत्या काही वर्षांत शाळा आणि बालविकास सेवांसाठी आवश्यक संसाधनांची मागणी दर्शवते.
गावातील अनुसूचित जाती (SC) च्या लोकसंख्येची संख्या 17 आहे, तर अनुसूचित जमाती (ST) ची संख्या 131 आहे. ST वर्गाची मोठी उपस्थिती लक्षात घेता त्यासाठी समावेशी योजना व विशेष विकास कार्यक्रमांची आवश्यकता असू शकते.
या गावात एकूण 460 कामगार नोंदले गेले आहेत. मुख्य कामगारांची संख्या 459 असून फक्त 1 अल्पकालीन (marginal) कामगार आहे. या आकड्यांचा अर्थ असा की बहुतेक कामगार स्थिर स्वरूपाचे उत्पन्न करणाऱ्या कार्यात गुंतलेले आहेत — अनेकदा हे शेती किंवा स्थानिक सेवाक्षेत्राशी संबंधित असते.
गावाची साक्षरता दर 85.85% आहे; पुरुष साक्षरता 91.79% तर महिला साक्षरता 79.70% आहे. एकूण साक्षरता चांगली असली तरी महिलांच्या साक्षरतेत पुरुषांपेक्षा फरक दिसतो. त्यामुळे महिला साक्षरता व कौशल्यविकास कार्यक्रमांना विशेष जोर देणे गरजेचे आहे.
वासनी खुर्द हे छोटे परंतु सामर्थ्यशील गाव आहे. साक्षरता दर चांगला आहे आणि कामगारसंख्या जास्त आहे. तथापि महिला साक्षरता व आर्थिक विविधतेत सुधारणा करणे आवश्यक आहे. ग्रामपंचायत व स्थानिक संस्थांनी शिक्षण, आरोग्य व कौशल्यविकासावर लक्ष केंद्रित केले तर गावाचा सर्वांगीण विकास त्वरीत साधता येईल.